Home »

Lung linh sắc màu Chăm bên dòng sông Hậu - Vĩnh Thông

29/3/20
An Giang là tỉnh có số người Chăm đông thứ tư cả nước và đông nhứt đồng bằng sông Cửu Long. Người Chăm đến An Giang qua nhiều đợt, bắt đầu từ giữ thế kỷ XVIII đến giữa thế kỷ XIX. Hiện nay họ sống tập trung ở 10 palei (làng) trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, văn hóa Chăm An Giang về cơ bản khác với văn hóa Chăm miền Trung. Do đó đến với An Giang, sẽ thật tiếc nếu khách du lịch không thể đến thăm những làng Chăm. Xin giới thiệu một làng Chăm tiêu biểu và được nhiều người biết đến tỉnh nầy, đó là làng Chăm Châu Giang, thuộc địa phận xã Châu Phong - thị xã Tân Châu và nằm đối diện với thành phố Châu Đốc bên kia sông Hậu.
Đến với làng Chăm Châu Giang, bạn sẽ bất ngờ trước khung cảnh một làng quê yên bình, mến khách, và đặc biệt là vẻ đẹp thướt tha của các thiếu nữ Chăm. Xà rông là trang phục truyền thống của người Chăm, bên cạnh đó nam thường đội nón trắng hoặc đen, còn nữ thì choàng khăn. Ngoài ra, nhà sàn cũng là một điểm nổi bật ở làng Chăm, thu hút bao ánh nhìn của du khách. Những ngôi nhà nầy có phong cách độc đáo, lạ mắt, nhiều ngôi nhà có tuổi đời hàng trăm năm. Tùy điều kiện từng gia đình mà mội ngôi nhà có kết cấu và loại gỗ khác nhau.

Phụ nữ Chăm bên khung dệt (Ảnh: Vĩnh Thông)

Người Chăm ở Châu Giang có làng nghề dệt thổ cẩm nổi tiếng và có từ lâu đời. Sản phẩm dệt chủ yếu là áo, xà rông, khăn choàng, túi xách… Các sản phẩm thổ cẩm đầy sắc màu đó được dệt từ bàn tay tài hoa của những người phụ nữ Chăm duyên dáng. Màu sắc thổ cẩm ở Châu Giang sắc nét và lâu phai, các hoa văn trên sản phẩm mang đậm nét đặc trưng của người Chăm Nam Bộ. Mặc dù kỹ thuật ngày càng được đổi mới, nhưng các sản phẩm thổ cẩm vẫn giữ được phong cách truyền thống của đồng bào Chăm. Hiện nay thổ cẩm Chăm đã có mặt tại các thành phố lớn ở miền Nam và các nước Đông Nam Á.
Một trong những điểm độc đáo không thể bỏ qua của người Chăm An Giang là các thánh đường. Người Chăm ở An Giang theo đạo Islam (Hồi giáo) dòng Sunni, gắn bó mọi sinh hoạt hằng ngày với thánh đường. Ở mỗi làng Chăm đều có những thánh đường (masjid) và tiểu thánh đường (surao). Mỗi ngày năm lần, người Chăm đến thành đường và nghe thuyết giảng vào ngày thứ sáu hằng tuần. Họ có tháng lễ Ramadan (tháng 9 Hồi lịch, tức khoảng tháng 4 - 5 dương lịch) là tháng nhịn ăn. Kết thúc tháng Ramadan họ tổ chức lễ Roya với ý nghĩa giống như ngày Tết của người Việt.

Thánh đường Mubarak (Ảnh: Vĩnh Thông)

Một trong những thánh đường cổ và có kiến trúc độc đáo được nhiều du khách đến thăm là thánh đường Mubarak ở làng Chăm Châu Giang. Thánh đường Mubarak được xây dựng khá sớm, từ khi người Chăm có mặt ở Châu Giang. Thánh đường được trùng tu nhiều lần, đến lần trùng tu năm 1965 thì được mang kiến trúc như hiện nay, người thiết kế là kiến trúc sư Mohamet Amin (người Ấn Độ). Mubarak được xem là công trình tiêu biểu cho phong cách kiến trúc đặc trưng của người Chăm Nam Bộ.
Thánh đường Mubarak có kiến trúc nguy nga, tráng lệ như các công trình tôn giáo ở Trung Đông với các đặc điểm như: cổng hình vòng cung, nóc hình củ tỏi, tháp hình bầu dục… Màu sắc chủ đạo của thánh đường là màu trắng và xanh nhạt tạo cảm giác quý phái, thanh lịch. Điểm nhấn của thánh đường là tháp lớn hai tầng ở giữa, có hình trăng lưỡi liềm và ngôi sao - biểu tượng của đạo Islam. Bốn góc trên nóc thánh đường cũng có bốn tháp nhỏ.
Bên trong thánh đường rộng lớn và thoáng mát, tràn ngập ánh sáng vì có dãy hành lang rộng và nhiều cửa. Tất cả các cửa dạng vòm nhọn đầu. Nội thất được trang trí đơn giản, tuyệt nhiên không có hương án hay hình tượng mà chỉ có một lỗ thủng lõm vào gọi là hậu tẩm. Người Islam quan niệm đấng Allah có mặt khắp mọi nơi và không có chân dung hay hình tượng nào có thể tượng trưng cho ngài. Ngoài Mubarak, Châu Giang còn có thánh đường Jamiul Azhar cũng vô cùng tráng lệ!

Thánh đường Jamiul Azhar (Ảnh: Vĩnh Thông)

Đến với làng Chăm ngoài tham quan, bạn còn có thể thưởng thức nhiều đặc sản nổi tiếng. Ở người Chăm An Giang, việc ăn uống có phần khá nghiêm khắc vì phải tuân thủ giáo luật Islam. Họ chỉ được ăn thịt những con vật do chính người Islam cắt tiết, không uống rượu bia, không ăn thịt heo, chó, rắn… và những con vật tự nhiên ngã ra chết hoặc bị giết bằng cách siết cổ, đập đầu, bị húc, bị xé xác… Tuy vậy, người Chăm vẫn sáng tạo nhiều món ăn độc đáo.
Tung lò mò (lạp xưởng bò) là một trong những món nổi tiếng hàng đầu của người Chăm An Giang. Đối với họ, đây là món ăn quý, dùng để đãi những vị khách được gia đình quý mến hoặc vào các dịp quan trọng. Thịt bò được khử mùi bằng rượu và gừng rồi sắt nhuyễn, trộn với mỡ, cơm nguội và gia vị. Phần thịt nầy được dồn vào ruột bò đã làm sạch, thắt thành từng xâu rồi đem phơi khô.
Cà ri được chế biến từ thịt dê hoặc bò, gà, vịt. Thịt chặt miếng và ướp bột cà ri cùng gia vị và sữa tươi… để chừng một giờ cho thấm đều. Trước khi nấu phải xào thịt với cà chua rồi đổ nước cốt dừa vào nấu, bên cạnh đó còn có khoai tây, bột mì… Cà ri thành phẩm có màu vàng sẫm, nước dùng sệt và béo.
Cơm Nị cũng là món ăn nổi tiếng của người Chăm. Nhìn chung loại cơm nầy vẫn gần giống cơm trộn của người Việt, nhưng quá trình chế biến kỳ công hơn. Cơm được nấu từ gạo sóc, vo sạch, để ráo nước. Thắng nước cốt dừa cho sánh. Cho dầu vào nồi, xào chung với củ hành tím bằm nhuyễn, bơ, bột cari, một ít vị thuốc Bắc. Cho cơm vào, trộn gia vị và cuối cùng cho nước cốt dừa vào, nấu đến khi chín cơm.
Người Chăm ở An Giang là những người hiền hòa, mến khách và tự hào về văn hóa của mình. Họ có niềm tin tôn giáo mãnh liệt, có tinh thần tự giác và ý thức cao trong việc thực hiện quy tắc cộng đồng. Cuộc sống người Chăm ở An Giang gắn bó hòa đồng với các tộc người cận cư. Hãy một lần đến thăm làng Chăm, để hiểu hơn và thương hơn về một nền văn hóa lung linh bên dòng sông Hậu.

Bài & ảnh: VĨNH THÔNG
(Bài đăng trên Tạp chí Thế giới di sản &
in trong sách An Giang núi rộng sông dài)

Tác giả giữ bản quyền, vui lòng ghi rõ nguồn khi sử dụng nội dung này.

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét