Lời giới thiệu tập sách "Phong vị Nam Hà" của Vĩnh Thông

Năm 1558, chúa Nguyễn Hoàng vào trấn Thuận Hóa, mở ra trang sử mới cho lịch sử dân tộc. Sau hai thế kỷ, lãnh thổ Đại Việt mở rộng gấp rưỡi, gần tương đương với lãnh thổ Việt Nam ngày nay. Song hành với quá trình mở mang bờ cõi, lao động sản xuất, chống giặc ngoại xâm… là quá trình xây dựng nền văn hóa.

Là vùng đất mới, lịch sử chưa phải quá lâu dài, nhưng Đàng Trong nói chung hay Nam Bộ nói riêng có nhiều dấu ấn văn hóa độc đáo, vừa đa dạng vừa đặc thù. Đó là nền văn hóa tiếp xúc và tiếp biến từ nhiều truyền thống như Việt (Kinh), Chăm, Khmer, Hoa, Pháp… Để rồi nền văn hóa dung hợp ấy lại tiếp tục sản sinh nhiều thực hành văn hóa mới mẻ.

Với niềm tự hào và nguyện vọng góp phần lan tỏa những nét đẹp của đất và người phương Nam, chúng tôi đã thực hiện một số bài nghiên cứu về chủ đề nầy, công bố ở các hội thảo, tạp chí, báo… Và giờ đây, những mảnh ghép thú vị trong kho tàng văn hóa phong phú ấy được góp nhặt vào quyển sách nầy, với tên gọi Phong vị Nam Hà.

Nam Hà là tên gọi khác của Đàng Trong. Mặc dầu nội dung tác phẩm chỉ gói gọn trong phạm vi Nam Bộ, tuy vậy tác giả vẫn mạn phép sử dụng danh từ Nam Hà như ôn lại dấu tích của tiền nhân. Mặt khác, ngoài yếu tố lịch sử, người viết muốn liên tưởng đến cái tên ấy một cách thi vị, đó là dòng sông phương Nam. Bởi, nói đến vùng đất Nam Bộ là nói đến địa hình sông nước. Tương tự, nói đến con người Nam Bộ cũng là nói đến đời sống sông nước. Bởi thế, danh từ Nam Hà phần nào thể hiện được yếu tố đặc trưng nổi bật của địa văn hóa nơi đây.

Lật mở từng trang sách, bạn đọc có thể tìm hiểu về các danh nhân và sự kiện bị khuất lấp trong bóng mờ của lịch sử, những di tích và giai thoại, nhiều tập tục đa dạng của các tộc người, niềm tin liên quan đến núi non của cư dân vùng biên giới, các hiện tượng tôn giáo bản địa, các loại hình diễn xướng dân gian,  những yếu tố văn hóa được tiếp biến ở Nam Bộ… Đặc biệt, trong đó có nhiều phát hiện mới, mà những nghiên cứu của các tác giả đi trước chưa đề cập hoặc chỉ nhắc đến tản mác.

Trước đó vào năm 2021, chúng tôi đã xuất bản tác phẩm Dấu ấn thượng châu thổ (Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM). Tác phẩm Phong vị Nam Hà có thể được xem là sự tiếp nối của quyển sách nói trên. Về hình thức trình bày, tác giả tạm phân chia các bài viết thành ba mảng là Địa danh & nhân vật, Tín ngưỡng - tôn giáo, Đời sống sinh hoạt. Song, đây chỉ là cách phân chia tương đối để bạn đọc tiện theo dõi, còn văn hóa vốn đa dạng và phức tạp mà con người khó có thể phân chia một cách rạch ròi.

Dù năng lực bản thân có giới hạn, người viết vẫn mong mỏi có thể đóng góp một phần công sức nhỏ vào lĩnh vực nghiên cứu văn hóa Nam Bộ, chia sẻ những thông tin bổ ích cho những ai có nhu cầu tìm hiểu, hay chỉ đơn giản là mang đến cho người đọc những phút giây trải nghiệm về vùng đất nầy thông qua con chữ. Hy vọng quý độc giả sẽ yêu thích quyển sách, cũng như có thể thông cảm lượng thứ và đóng góp ý kiến cho những khiếm khuyết khó tránh khỏi.

 

VĨNH THÔNG